„Ćwiczenia z pytań krytycznych” to nasz nowy cykl - uruchomiliśmy go w drugiej połowie 2024 roku.
Prowadzi go dla Was power couple polskiej humanistyki spod sztandaru Instytutu Kultury Polskiej UW. Magda Szcześniak i Łukasz Zaremba wspólnie z Wami zastanawiają się, o czym tak naprawdę mówimy, gdy spieramy się o sprawy podstawowe.
Czy ktoś jeszcze pamięta teleturniej „Va Banque”? Ważne są odpowiednio zadane pytania! Co więcej, sens może mieć też przewrotna logika, zgodnie z którą wszystkie odpowiedzi są już odsłonięte, a pytania następują dopiero po nich. Można w niej dostrzec jeden z modeli krytycznego myślenia. W debacie publicznej dużo łatwiej znaleźć przecież odpowiedzi niż pytania. Najtrudniej zaś jest je samodzielnie stawiać. Pytania krytyczne – w tym miejscu należy pewnie porzucić analogię z turniejem telewizyjnym – balansują między podważeniem dominujących opinii i formuł zdrowego rozsądku a rozpoznaniem własnego usytuowania; próbują odnaleźć się gdzieś między zbyt swobodną relatywizacją, autentycznymi momentami niewiedzy, a czasem również rozpoznaniem rzeczywistych stawek i warunków podstawowych sporów społecznych.
Podczas spotkań prowadzący zadają pytania o granice krytycznego myślenia. A co innego stawia pytania krytyczne pod ścianą, jeśli nie teorie spiskowe? Te wiązki wiedzy, przeświadczeń i założeń, w odróżnieniu od fake newsów, nie wpisują się w proste kalkulacje wyrzucające wynik prawda/fałsz. Ich siła i znaczenie wynikają między innymi z umiejętnego rozpoznawania pewnych elementów układanki społecznej; z rozpoznania niezborności dominujących opowieści i „prawdziwego” życia (dlatego zmarły niedawno teoretyk Fredric Jameson nazywał je „mapowaniem poznawczym słabszych”), a często zapewne również z pragnienia wiedzy. Podczas spotkań przyglądamy się także im, a zatem foliarze wszystkich krajów - STRZEŻCIE SIĘ! Choć oczywiście zapraszamy wszystkich i wszystkie, spotkania są otwarte. Odbywają się raz na miesiąc we Wrzeniu Świata przy ulicy Gałczyńskiego 7 w Warszawie.
O prowadzących:
dr Magda Szcześniak – Adiunktka w Instytucie Kultury Polskiej UW, kierująca specjalizacją „Kultura wizualna”. Autorka książek „Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji” (Warszawa 2016) oraz „Poruszeni. Awans i emocje w socjalistycznej Polsce” (Warszawa 2023), współautorka dwutomowej publikacji „Kultura wizualna w Polsce” (Warszawa 2017). Dwukrotna stypendystka Fundacji Fulbrighta (2010/11, University of Rochester, Graduate Program in Visual and Cultural Studies; 2019/20, Duke University, Institute for Critical Theory) i Narodowego Centrum Nauki (grant Preludium w latach 2013-2015 oraz Sonata w latach 2018-2023). Laureatka Nagrody Naukowej „Polityki” 2017 (nauki humanistyczne) oraz stypendium Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców 2017-2020. Publikowała m.in. w „New Literary History”, „Oxford Art Journal”, „Journal of Visual Culture”, „Tekstach Drugich”, „Dialogu”, „Kontekstach”, „Kulturze i Społeczeństwie”, „Kwartalniku Filmowym”. Obecnie kieruje projektem badawczym Reprezentacje klas ludowych we współczesnej polskiej kulturze wizualnej (IDUB UW) i jest wicedyrektorką Instytutu Kultury Polskiej UW. Za książkę „Poruszeni. Awans i emocje w socjalistycznej Polsce” nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia, Nagrody im. Marcina Króla, Nagrody Historycznej Polityki i Nagrody im. Jerzego Giedroycia
dr Łukasz Zaremba – Badacz wizualności, tłumacz, kurator. Wykładowca w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Autor książki „Obrazy wychodzą na ulice” (2018). Interesuje się teoriami kultury wizualnej i metodologią badań wizualnych. Laureat Stypendium FNP START 2012 i START 2013 i stypendium Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców 2016 – 2019. Współtłumacz książki Jonathana Crary’ego „Zawieszenia percepcji” (2009), tłumacz książki W.J.T. Mitchella „Czego chcą obrazy?” (2013), Nicholasa Mirzoeffa, „Jak zobaczyć świat” (2016) i Hito Steyerl, „Wyklęty lud ekranu” oraz wielu innych tekstów z kultury wizualnej. Współredaktor podręcznika akademickiego „Antropologia kultury wizualnej” (2012) i tomów „Kultura wizualna w Polsce” (2017).
